Lokmanın ilginç bir hikayesi vardır günümüze uzanan, tarihi ile incelendiğinde aslında çok eski bir lezzetin varlığından habersiz yaşıyoruz diyebiliriz. Evliya Çelebi Esnaf loncalarını anlatırken lokmacı esnafından uzunca bahsettiğini görürüz. Bahsi geçen cümleler ise tam olarak şöyle: “Sayıları hayli fazladır ve hemen her milletten lokmacı vardır. Türklerin lokma merakının kökeninde, 9. yüzyılda Doğu Türkistan İmparatoru Buğra Bey’in olduğu rivayet edilir. Buğra Bey’in düzenlenen özel bir törende, hususi yaptırdığı ıslanmış hamurları kızgın yağın içine attırdığı ve daha sonra da dönemin önemli ticaret ürünlerinden olan pekmezden döküp, halkına yemesini buyurmuştur.”
Bu arada yazının kaynağını da belirtmeden geçmeyelim, yazı Ahmed Cavid Bey’in 15. yüzyılda yazdığı Tercüme-i Kenzü-l İştiha adlı eserinden alıntıdır, belirtmekte fayda var. Şimdi gelelim 19. yüzyıla burada ise meşhur İzmir lokmacılarına değinelim. İzmir lokmacı ustaları, günümüzde İzmir lokma diye anılan bu lokmaların yapımında, ham zeytinyağı ve susam yağında kızartılmış lokmalar ile nam salmışlar. O zamanlar kullanılan şerbetinde farklı olduğunu söyleyelim. Şöyle ki; İzmir lokmacı ustaları o dönem tatlının üzerine üzüm şırası döker ve bu şekilde servis ederlermiş. Bu sayede İzmir lokması nam salmış ve yiyen bir daha yemek istermiş. Bugün ise İzmir’de lokma dökümleri bir gelenek olarak devam ettirilmektedir. Lokmanın tadı mı? Hiç bir şey eksilmemiş… İzmir’de lokma hala 19. yüzyıldaki gibi…
Lokmacı esnafının önemi
Elbette hala bu lezzetin bugünlere kadar hiç değişmeden gelmesi oldukça güzel bir durumdur. Fakat bu lezzet bugünlere kadar hiç değişmeden nasıl geldi. İşte bu çok önemlidir. Bunun üzerine biraz kafa yoracak olursak önce lokmanın lezzetine bakmak gerekmektedir. Lokma hafif oluşu kokusunun baştan çıkarıcı etkisi oldukça etkilidir. Belki geçmişteki gibi üzüm şırası kullanılmamaktadır. Fakat günümüzde de şerbete katılan aromalar sayesinde oldukça baştan çıkarıcı olabilmektedir.
Geçmişten günümüze kadar gelen bu lezzetin bir de lokmacı esnafı yönü vardır. Oda bu işi yapan insanların şimdiye kadar severek ve işin maneviyatının farkında olarak yapmalarıdır. Bu da İzmir lokma tatlısının günümüze kadar beğenilerek tüketilmesinde önemli bir etkendir. Elbette İzmir lokma fiyatı oldukça makul seviyelerde olması da çok önemlidir. 220 liraya 300 kişiye verilen başka bir hizmet var mıdır bilemiyoruz.